Tỷ lệ nữ giới trong hội đồng quản trị ảnh hưởng đến quản trị lợi nhuận và giá trị thị trường – nghiên cứu thực nghiệm tại các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Abstract

Trong bối cảnh quản trị doanh nghiệp hiện đại, vấn đề giới tính trong Hội đồng quản trị (HĐQT) ngày càng được chú ý và quan tâm sâu sắc, đặc biệt là vai trò của nữ giới trong việc cải thiện hành vi quản trị lợi nhuận (QTLN) và gia tăng giá trị thị trường của doanh nghiệp. Tác giả tập trung vào phân tích tác động của tỷ lệ nữ giới trong HĐQT với các yếu tố này trên thị trường chứng khoán Việt Nam, từ đó đưa ra những đề xuất, kết luận và khuyến nghị có giá trị thực tiễn. Tác giả dựa trên cơ sở lý thuyết đại diện, phụ thuộc nguồn lực, vốn con người, và tín hiệu để xây dựng các giả thuyết về ảnh hưởng của tỷ lệ nữ giới trong Hội đồng quản trị. Theo lý thuyết đại diện, sự tham gia của nữ giới giúp giảm thiểu sự xung đột lợi ích của các bên liên quan và cải thiện sự minh bạch tài chính, từ đó tăng cường độ tin cậy của báo cáo tài chính. Thêm vào đó, lý thuyết phụ thuộc nguồn lực cho thấy sự đa dạng giới trong HĐQT giúp doanh nghiệp tiếp cận và từ đó sử dụng các nguồn lực bên ngoài hiệu quả hơn. Lý thuyết vốn con người nhấn mạnh rằng nữ giới mang lại những kinh nghiệm, kỹ năng và góc nhìn mới, giúp nâng cao chất lượng quản trị. Cuối cùng, lý thuyết tín hiệu khẳng định rằng sự hiện diện của nữ giới gửi đến thị trường thông điệp tích cực về tính bền vững và minh bạch của doanh nghiệp. Nghiên cứu sử dụng mô hình OLS, REM, FEM để đảm bảo có được ước lượng mô hình phù hợp với đề tài nghiên cứu. Sau đó, tác giả kiểm tra hiện tượng tự tương quan, phương sai sai số thay đổi có tồn tại trong mô hình hay không để sử dụng phương pháp GLS khắc phục. Ngoài ra, tác giả áp dụng phương pháp fsQCA để xem xét mối quan hệ giữa tỷ lệ nữ giới trong HĐQT với quản trị lợi nhuận, giá trị thị trường. Dữ liệu được thu thập từ 169 doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam thông qua 02 sàn giao dịch là HOSE và HNX giai đoạn từ năm 2019 đến năm 2022. Kết quả nghiên cứu cho thấy được tác động tích cực của tỷ lệ nữ giới trong Hội đồng quản trị làm hạn chế quản trị lợi nhuận, giúp nâng cao tính minh bạch thông tin từ đó thúc đẩy giá trị thị trường của Doanh nghiệp. Nghiên cứu này đã bổ sung thêm bằng chứng thực nghiệm quan trọng về ảnh hưởng tích cực của sự hiện diện nữ giới trong Hội đồng quản trị đối với quản trị lợi nhuận và giá trị thị trường của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Những phát hiện này khẳng định vai trò then chốt của việc thúc đẩy bình đẳng giới trong cấp quản lý cao, không chỉ nhằm cải thiện chất lượng quản trị doanh nghiệp mà còn góp phần gia tăng giá trị lâu dài cho công ty.