Mô hình thông đồng "Hub and Spoke" trong pháp luật cạnh tranh eu - một số hàm ý chính sách cho Việt Nam

Abstract

Mô hình thông đồng Hub and Spoke là một hình thức thông đồng phức tạp, khó phát hiện và xử lý vì tính chất liên quan đến nhiều doanh nghiệp, công đoạn trong chuỗi cung ứng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động cạnh tranh trên thị trường. Tại Châu Âu, mô hình thông đồng Hub and Spoke chủ yếu được điều chỉnh thông qua các quy định về thỏa thuận hạn chế cạnh tranh tại Điều 101, Hiệp ước về chức năng của Liên minh Châu Âu (TFEU). Tuy nhiên, bên cạnh đó sự phát triển mạnh của công nghệ số, đặc biệt là Trí tuệ nhân tạo (AI), Blockchain, Internet vạn vật (IoT) càng tạo điều kiện cho mô hình thông đồng Hub and Spoke phát triển đa dạng và khó kiểm soát hơn. Trong khi đó, về tình hình nghiên cứu tại Việt Nam, chủ đề mô hình thông đồng Hub and Spoke chưa được nghiên cứu và phân tích chuyên sâu. Mặt khác, Nhà nước hiện đang tiến hành nhiều chủ trương và chỉ đạo về “đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, đây vừa là cơ hội phát triển đối với lĩnh vực công nghệ trong nước, vừa là thách thức do sự chuyển đổi phức tạp hơn của mô hình Hub and Spoke. Xuất phát từ những nguyên nhân khách quan và chủ quan trên, bài nghiên cứu được tiến hành với mục đích trước hết: Thứ nhất, cung cấp cho người đọc cái nhìn tổng quan về lý thuyết của thỏa thuận hạn chế cạnh tranh và mô hình thông đồng Hub and Spoke; Thứ hai, giới thiệu các vấn đề liên quan đến pháp luật của Liên minh Châu Âu trong các hướng dẫn giải quyết về những vấn đề liên quan đến mô hình này và các án lệ, nhằm rút ra các bài học kinh nghiệm; Thứ ba, mô tả và đánh giá việc thúc đẩy của công nghệ số, cụ thể như Blockchain, Trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật đối với mô hình thông đồng Hub and Spoke trong bối cảnh thị trường kỹ thuật số đang phát triển; Cuối cùng là đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm hoàn thiện Luật Cạnh tranh tại Việt Nam