Tác động của cấu trúc sở hữu và các đặc điểm doanh nghiệp đến chính sách cổ tức của các công ty niêm yết Việt Nam

Abstract

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm phân tích tác động của cấu trúc sở hữu và các đặc điểm doanh nghiệp đến chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Dựa trên các lý thuyết tài chính như lý thuyết đại diện, lý thuyết phát tín hiệu và lý thuyết trật tự phân hạng, nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của sở hữu nhà quản lý, sở hữu tổ chức, sở hữu Nhà nước, sở hữu nước ngoài cùng với các đặc điểm doanh nghiệp bao gồm quy mô, đòn bẩy tài chính, cơ hội tăng trưởng, rủi ro doanh nghiệp mà cụ thể là rủi ro kinh doanh, khả năng sinh lời và tính thanh khoản. Dữ liệu nghiên cứu được thu thập từ 498 công ty phi tài chính niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và Sở Giao dịch Hà Nội (HNX) trong giai đoạn 2019–2023. Nghiên cứu sử dụng các phương pháp phân tích định lượng như hồi quy OLS, FEM, REM và hồi quy GLS để xử lý các vấn đề phương sai sai số thay đổi và tự tương quan. Hồi quy logit cũng được áp dụng cho biến phụ thuộc nhị phân để làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chi trả cổ tức. Kết quả nghiên cứu cho thấy sở hữu Nhà nước và sở hữu nước ngoài tương quan dương với chính sách cổ tức, điều này cho thấy các công ty mà Nhà nước và nhà đầu tư nước ngoài có tỷ lệ sở hữu cao sẽ có xu hướng chi trả cổ tức nhiều hơn, ngược lại các công ty mà tỷ lệ sở hữu của các tổ chức cao sẽ giảm chi trả cổ tức. Các đặc điểm doanh nghiệp như quy mô công ty, khả năng sinh lời và tính thanh khoản thúc đẩy việc chi trả cổ tức. Trong khi, đòn bẩy tài chính và cơ hội tăng trưởng lại làm giảm tỷ lệ chi trả cổ tức. Nghiên cứu không chỉ cung cấp bằng chứng thực nghiệm quan trọng trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam mà còn mang lại góc nhìn về vai trò của cấu trúc sở hữu và đặc điểm doanh nghiệp đối với chính sách cổ tức. Đồng thời, nghiên cứu gợi mở những hàm ý chính sách cho các nhà quản lý, nhà đầu tư và cơ quan hoạch định chính sách.