Tác động của các yếu tố kinh tế - xã hội đến nồng độ bụi pm2.5 63 tỉnh thành Việt Nam: Liệu giả thuyết đường cong môi trường kuznets (EKC) hình chữ n hay n ngược tồn tại?

Abstract

Ngày nay, ô nhiễm không khí là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhận được sự quan tâm hàng đầu của các quốc gia trên thế giới và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Trong các chất hình thành nên ô nhiễm không khí, các hạt bụi mịn PM2.5 là thành phần chính gây ra nhiều hậu quả nhất. Nồng độ PM2.5 cao trong không khí đã để lại những hậu quả nặng nề không chỉ ở sức khỏe của con người, mà còn ảnh hướng đến sự phát triển của xã hội và đất nước. Do đó, nghiên cứu này nhằm nghiên cứu tác động của các yếu tố kinh tế - xã hội đến nồng độ PM2.5 trong không khí trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam giai đoạn 2010 - 2021 đồng thời trả lời câu hỏi liệu có sự tồn tại của giả thuyết đường cong môi trường Kuznets (EKC) trong bối cảnh ô nhiễm không khí tại Việt Nam hay không. Bằng việc ứng dụng bộ dữ liệu đa nguồn và dữ liệu bảng 63 tỉnh thành Việt Nam vào phân tích, kết quả ước lượng bằng phương pháp bình phương tối thiểu tổng quát khả thi (FGLS) và phương pháp tổng quát thời điểm (GMM) chỉ ra rằng tác động của phát triển kinh tế đến nồng độ PM2.5 có dạng phi tuyến hình chữ N ngược, các điểm ngoặt làm cho tác động của phát triển kinh tế đến nồng độ PM2.5 đổi chiều cũng được nghiên cứu tìm ra. Không những vậy, một phát hiện thú vị được tìm thấy khi đô thị hóa xây dựng làm gia tăng nồng độ PM2.5 trong khi đô thị hóa dân số lại có tác động ngược lại. Bên cạnh đó, các yếu tố như gia tăng dân số và công nghiệp hóa cũng được chứng minh làm tăng nồng độ PM2.5, dẫn đến ô nhiễm không khí. Từ các phát hiện, nghiên cứu này đề xuất các thông điệp, các chính sách nhằm hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, tăng trưởng kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường.