Vai trò trung gian của quản trị công ty trong tác động của cấu trúc sở hữu đến hiệu quả hoạt động công ty niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam

Abstract

Luận văn nghiên cứu mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu (bao gồm sở hữu tổ chức, sở hữu nước ngoài, sở hữu của HĐQT) và hiệu quả hoạt động công ty ( đo bằng ROA và ROE), với vai trò trung gian của các yếu tố quản trị như kích thước HĐQT (B_SIZE), tính độc lập của HĐQT (B_IND), giới tính CEO (CEO_GEN), và sự kiêm nhiệm chức danh CEO – CT.HĐQT (DUAL). Dữ liệu nghiên cứu được thu thập từ báo cáo tài chính và báo cáo quản trị của các công ty niêm yết trên sàn HoSE và HNX trong giai đoạn 2007-2021, với 195 công ty và 1.850 quan sát. Nghiên cứu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, phân tích mồ hình hồi quy tuyến tính (OLS), phi tuyến tính (NLS) để kiểm tra các tác động trong mô hình. Vai trò trung gian của quản trị công ty được đánh giá thông qua kỹ thuật Boostraping trên mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM). Kết quả nghiên cứu cho thấy tác động của sở hữu nước ngoài và sở hữu tổ chức đến hiệu quả hoạt động tồn tại cả dạng tuyến tính và phi tuyến tính. Tác động của sở hữu HĐQT có dạng hàm bậc 4. Các hàm hồi quy bậc cao của cấu trúc sở hữu phản ánh tác động có xu hướng tiêu cực ở mức sở hữu trung bình (30%-60%) ở các loại hình sở hữu được nghiên cứu. Mức sở hữu cao (60%-80%) có xu hướng tác động tích cực mạnh mẽ, trong khi mức sở hữu rất cao (>80%) có tác động cực kỳ mạnh mẽ nhưng khó dự đoán tùy thuộc động cơ của chủ sở hữu nắm quyền. Nghiên cứu cũng tìm ra các yếu tố quản trị về kích thước và tính độc lập HĐQT đóng vai trò trung gian tích cực. Tác động trung gian qua sự kiêm nhiệm chức danh tương đối yếu. Những phát hiện từ nghiên cứu này đóng góp thêm những hiểu biết mới về tác động của các nhân tố sở hữu và quản trị công ty đến hiệu quả hoạt động doanh nghiệp vốn phức tạp và khó dự đoán. Ý nghĩa thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty niêm yết và thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam thông qua các điều chỉnh quản trị phù hợp