Ứng dụng mô hình trọng lực vào nghiên cứu các yếu tố vĩ mô tác động đến xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường châu Phi

Abstract

Cho đến nay, Việt Nam được biết đến như là một trong những nhà xuất khẩu gạo lớn nhất trên thế giới. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi và tập quán canh tác lúa nước từ lâu đời, hoạt động xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam ngày càng phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, ngành hàng này đang phải đối mặt với thách thức khi các nước xuất khẩu chủ lực như Trung Quốc, Philippin, Singapore,... đang dần bị bão hòa cùng với sự cạnh tranh gay gắt của các đối thủ truyền thống như Thái Lan, Ấn Độ. Do đó, việc nghiên cứu một thị trường mới tiềm năng như Châu Phi được xem là cấp thiết. Để tận dụng tiềm năng này, đề tài được xây dựng nhằm mục đích đánh giá các yếu tố có tác động mạnh mẽ đến thị trường xuất khẩu gạo. Nghiên cứu tập trung ứng dụng mô hình trọng lực để điều tra cách các yếu tố vĩ mô như dân số, GDP, khoảng cách địa lý, độ mở thương mại và tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường Châu Phi trong giai đoạn từ năm 2005 đến năm 2023. Bằng cách sử dụng mô hình trọng lực, nhóm nghiên cứu đã tiến hành phân tích thống kê mô tả, ma trận tương quan để xem xét sự liên kết giữa các biến, sau đó tiếp tục ước lượng các mô hình thông qua Pooled - OLS, FEM, REM để nghiên cứu các biến tác động đến giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Châu Phi. Thêm vào đó, nhóm nghiên cứu đã sử dụng ước lượng bình phương tối thiểu tổng quát khả thi (FGLS) để khắc phục các khuyết tật và vi phạm giả thuyết, từ đó đánh giá và xem xét tính đúng đắn của phân tích. Kết quả thu được cho thấy, GDP và dân số có tác động tích cực đến xuất khẩu, trong khi tỷ giá hối đoái có ảnh hưởng đáng kể. Khoảng cách địa lý không tác động mạnh nhờ sự phát triển của thương mại và vận tải. Nghiên cứu đề xuất thúc đẩy hợp tác thương mại, đa dạng hóa sản phẩm, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới và nâng cao chất lượng, thương hiệu gạo Việt Nam để tăng sức cạnh tranh quốc tế