Tác động của rủi ro địa chính trị đến chính sách cổ tức của các doanh nghiệp phi tài chính được niêm yết trên sàn chứng khoán tại Việt Nam

Abstract

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng chịu ảnh hưởng của bất ổn chính trị, nghiên cứu này phân tích tác động của rủi ro địa chính trị (GPR) đến chính sách cổ tức (DPR) của các doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Dữ liệu nghiên cứu bao gồm 200 doanh nghiệp niêm yết trên HOSE và HNX trong giai đoạn 2014–2023. Nhóm tác giả sử dụng phương pháp hồi quy dữ liệu bảng với các mô hình OLS gộp, FEM, REM và GLS, đồng thời kiểm định Hausman, Wooldridge và White để lựa chọn mô hình phù hợp và khắc phục các vi phạm giả định. Biến phụ thuộc là tỷ lệ chi trả cổ tức (DPR), biến độc lập chính là chỉ số rủi ro địa chính trị (GPR), cùng bảy biến kiểm soát nội tại doanh nghiệp (EPS, SIZE, GROWTH, FAT, LEV, ROA, CTA). Kết quả thực nghiệm cho thấy rủi ro địa chính trị có tác động tiêu cực và có ý nghĩa thống kê đến chính sách cổ tức. Khi GPR gia tăng, doanh nghiệp có xu hướng giảm tỷ lệ chi trả cổ tức để duy trì dòng tiền nội bộ, ứng phó với môi trường bất ổn. Bên cạnh đó, các biến kiểm soát cũng ảnh hưởng đáng kể đến chính sách cổ tức: EPS, ROA và CTA có tác động tích cực đến DPR, trong khi SIZE, GROWTH, FAT và LEV có tác động tiêu cực, phản ánh chiến lược nắm giữ lợi nhuận để tài trợ đầu tư hoặc củng cố năng lực tài chính. Dựa trên những phát hiện này, nghiên cứu đề xuất các hàm ý quản trị quan trọng. Các cơ quan quản lý cần tăng cường ổn định chính trị và hoàn thiện khung pháp lý để giảm thiểu tác động của rủi ro địa chính trị đến doanh nghiệp. Nhà quản lý doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược tài chính linh hoạt, tăng cường tích lũy vốn dự phòng để thích ứng với biến động. Đối với nhà đầu tư, việc theo dõi sát diễn biến địa chính trị và đa dạng hóa danh mục đầu tư là cần thiết để giảm thiểu rủi ro